تریاک یا افیون ( Opium ) یا مشتقات طبیعی آن مانند مرفین یا موادی که از ترکیبات طبیعی تریاک ساخته می شود مانند هروئین ، مواد افیونی خوانده می شوند. ریشه افیون از واژه یونانی اوپیون ( Opion ) به معنی شیره است. این مواد را غلب "مواد مخدر" می نامند. واژه مخدر به معنای تمام موادی است که ویژگی منگی و بی حسی و بی دردی داشته باشد. البته واژه مواد افیونی درست تر است زیرا واژه مخدر تعریف روشنی ندارد و انواع و اقسام مواد غیر قانونی را در بر می گیرد.

واژه شبه افیونی به دو معناست :

۱- مخدر مصنوعی که از نظر تأثیر شبیه مواد افیونی است ، اما از مشتقات تریاک نیست. مانند بوپرنورفین.

۲- هر گونه فرآورده ای که خاصیت تریاک را داشته باشد که به این معنا شامل همه مواد افیونی می شود.

نشانه های بالینی مصرف مواد افیونی

عمده ترین نشانه تأثیر مواد افیونی ، کاهش ادراک درد است. این مواد معمولاً موجب حالت تهوع و استفراغ می شوند. به علاوه سبب تنگ شدن مردمک چشم می شوند که در معتادان به هروئین به طور گسترده مشاهده می شود. این مواد ، عمدتاً سبب خواب آلودگی ، ناتوانی جنسی ، نشئگی و سپس افسردگی ، کاهش فشار خون ، خشکی دهان ، یبوست مزمن ، تیرگی رنگ پوست ، احساس گرما ، گر گرفتگی و خارش بینی می شود. همچنین مصرف مواد افیونی می تواند سبب کاهش وزن و سوء تغذیه و افت عملکرد شغلی و اجتماعی شود.

نشانه های مسمومیت با مواد افیونی

انجمن روانپزشکی آمریکا مسمومیت با مواد افیونی را شامل "تغییرات غیر انطباقی" و "بعضی نشانه های جسمی خاص مصرف مواد افیونی" ، تعریف می کند. به طور کلی وجود تغییر خلق ، کندی روانی-حرکتی و اختلال حافظه و توجه ، احتمال مسمومیت با مواد افیونی را نشان می دهد. سایر نشانه ها عبارتند از : انقباض شدید مردمک ، دلیریوم ( Delirium ) ، کاهش درجه حرارت بدن ، کاهش تعداد ضربان قلب ، ضعف شدید تنفس ، افت فشار خون و اغماء.

در صورت وجود سه نشانه مهم اغماء ، انقباض شدید مردمک و ضعف تنفسی ، حتماً باید تشخیص مسمومیت با مواد افیونی را به عنوان نخستین تشخیص در نظر داشت. بر اساس معیارهای تشخیصی انجمن روانپزشکی آمریکا دست کم یکی از سه نشانه های ، خواب آلودگی یا اغماء ، تکلم مختل و اختلال در توجه و حافظه باید وجود داشته باشد تا تشخیص مسمومیت با مواد افیونی داده شود.

نشانه های ترک مواد افیونی

نشانه های ترک در کسانی به وجود می آید که به مدت یک یا دو هفته به طور مستمر از مواد افیونی استفاده کرده باشند. این علایم ۶ تا ۸ ساعت پس از آخرین مصرف تریاک ، مرفین یا هروئین ظاهر می شود. معمولاً روز دوم یا سوم به اوج شدت می رسند و ۷ تا ۱۱ روز بعد از ترک ، فروکش می کنند. نشانگان ترک را می توان با تجویز یک آنتاگونیست مواد افیونی هم ایجاد کرد. این نشانگان عبارتند از : خلق پایین یا افسردگی ، بی قراری و بی خوابی ، تهوع و استفراغ ، دردهای عضلانی ، آبریزش از چشم و بینی ، اتساع مردمک ، سیخ شدن موها یا تعریق ، اسهال ، خمیازه کشیدن و تب. بر اساس معیارهای انجمن روانپزشکی آمریکا دست کم سه مورد از نشانه های ذکر شده باید وجود داشته باشد تا ترک مواد افیونی تشخیص داد شود.

نظر بدهید