ترک اعتیاد

اعتیاد چیست ؟

اعتیاد ( Addiction ) در لغت به معنای عادت کردن و یا خوگرفتن است. از منظر علمی ، هرگونه وابستگی شدید روانی یا فیزیولوژیک ارگانیسم نسبت به یک ماده ، شخص ، فعالیت یا کار را اعتیاد می‌گویند. بر اساس این تعریف وابستگی بیش از اندازه به قمار ، اینترنت و یا بازی‌های کامپیوتری نیز به نوعی اعتیاد محسوب می‌گردد. اعتیاد یک بیماری مزمن و عود کننده مغزی می‌باشد و به دلیل وابستگی‌های غیر ارادی که ایجاد می کند عواقب زیان باری برای فرد و اطرافیانش به همراه دارد. اگر چه اکثر افراد برای اولین بار با انتخاب و اراده خود به مصرف مواد روی می‌آورند ، اما با تغییرات مخربی که اعتیاد در طول زمان بر روی سیستم مغزی به وجود می‌آورد ، قدرت اراده و کنترل فرد معتاد به چالش کشیده می‌شود و مانع مقاومت کردن فرد در برابر وسوسه‌های شدید برای مصرف مجدد مواد می‌شود.

اعتیاد یک بیماری قابل درمان است

خوشبختانه روش‌های درمانی پزشکی معتبر و تأیید شده برای درمان و ترک اعتیاد ، این امکان را برای فرد ایجاد می‌کنند تا با اثرات مخرب و ویران کننده اعتیاد مقابله کند. تحقیقات و تجربیات نشان می‌دهد که استفاده از داروهای معتبر درمان کننده اعتیاد و ترک اعتیاد به همراه روش‌ها و متدهای رفتار درمانی و روانشناختی زیر نظر روانپزشک و روانشناس ، بهترین راه در درمان موفقیت آمیز اعتیاد می‌باشد. روش‌های درمانی که متناسب با شرایط هر بیمار و بر اساس الگوی مصرف مواد ، مشکلات پزشکی ، روانی و یا اجتماعی وی تجویز می‌شود و می‌تواند منجر به بهبودی پایدار بیمار و بازگشت به زندگی عادی ، بدون مصرف مواد ، گردد. کلینیک ترک اعتیاد دی با سالها تجربه آماده ارایه خدمات ترک اعتیاد و روانپزشکی تحت نظارت دکتر بختیاری می باشد.

همانند سایر بیماری های عود کننده مانند دیابت ، بیماری های قلبی و غیره ، اعتیاد نیز می تواند عود کننده و برگشت پذیر باشد

همانند سایر بیماری‌های مزمن ، عود کننده و برگشت پذیر مانند دیابت ، آسم ، بیماری‌های قلبی و غیره که در عین حال هم قابل کنترل بوده و هم امکان برگشت بیماری وجود دارد ، اعتیاد به مواد مخدر نیز در عین حال که قابل درمان می‌باشد ، در شرایط متفاوت برای هر بیمار ، عود کننده و برگشت پذیر نیز می‌باشد و امکان بازگشت فرد به سمت مصرف مجدد مواد وجود دارد. عود ، بازگشت و یا لغزش به منزله‌ی شکست درمان نیست بلکه نشان دهنده این مطلب است که درمان باید مجدداً از سر گرفته شود و یک بازنگری و تنظیم در آن صورت گیرد و حتی ممکن است یک درمان جایگزین دیگر برای کمک به بیمار استفاده شود تا بهبودی کامل به وی باز گردد.

معتاد کیست ؟

معتاد ( Addict ) کسی است که عادت بیمار گونه به یک ماده و یا فعالیت خاصی دارد. این ماده یا فعالیت از قبیل الکل ، داروهای مخدر و همچنین مواد غذایی مانند شکلات یا حتی خواندن و یا قماربازی هستند و فرد نمی‌تواند عادت به آن‌ها را از بین ببرد. در واقع معتاد کسی است که وابستگی جسمی و روانی نسبت به یک دارو پیدا کرده و ناگزیر است مصرف مقادیر مشخصی از آن را به طور مستمر ادامه دهد.
همچنین معتاد به کسی می‌گویند که در نتیجه استعمال متمادی دارو ، در بدن وی حالت مقاومت اکتسابی ایجاد گردیده ، به طوری که استعمال مکرر آن موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن می‌گردد. هر دارویی که پس از مصرف تغییراتی را به وجود آورد که از نظر اجتماعی قابل قبول نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت و واکنش نشان دهد ، آن دارو مخدر است و کسی که چنین موادی را مصرف می کند معتاد شناخته می شود.

ماده یا مواد چیست ؟

به هر نوع ترکیب شیمیایی که باعث تغییر در کارکرد مغز شود ماده ( Substance ) و به مجموعه آن‌ها مواد گفته می‌شود. ماده مخدر عبارت است از هر ماده‌ای که پس از مصرف توسط فرد بر یک یا چند عملکرد او اثر بگذارد. واژه مواد بر واژه دارو ( Drug ) ترجیح دارد چون دارو تلویحاً به معنای ماده شیمیایی مصنوعی است ، در حالی که مواد هم شامل مواد شیمیایی و هم شامل مواد طبیعی مانند تریاک می‌شود.

برخی از رایج‌ترین مواد اعتیادآور عبارتند از :
تریاک ، هروئین ، مرفین ، متادون ، کوکائین ، شیشه ، کراک ، آمفتامین‌ها ، مت آمفتامین ، اکستازی ، ال اس دی LSD ، ماری جوانا و …

تعریف وابستگی به ماده یا مواد

بر اساس اعلام انجمن روانپزشکی آمریکا ، وابستگی به یک ماده عبارت است از مجموعه‌ای از نشانگان و یا رفتارهایی که به آشفتگی و ناتوانی فرد منجر می‌شود و شدیداً نامطلوب است. این مجموعه رفتارها در سه ویژگی اساسی مشترک هستند :

1. عدم کنترل بر مصرف ماده
2. اختلال در کارکرد روزمره و مصرف مداوم با وجود پیامدهای شدید
3. انطباق جسمی یا هیجانی با ماده مانند افزایش تحمل و یا نشانگان ترک

کارشناسان سازمان جهانی بهداشت ( The World Health Organization – WHO ) وابستگی به مواد را یک حالت روانی و گاهی جسمی می‌دانند که ناشی از تعامل بین موجود زنده و یک دارو است. نتیجه این تعامل پاسخ‌های رفتاری و دیگر پاسخ‌هایی است که همواره شامل اجبار در مصرف آن دارو به منظور دستیابی به اثرهای جسمی آن می‌باشد. به عبارت دیگر وابستگی به مواد یعنی مجموعه‌ای از پدیده‌های فیزیولوژیک ، رفتاری و شناختی است که در آن مصرف یک ماده یا طبقه‌ای از مواد برای فرد اولویتی بیش از رفتارهایی پیدا می‌کند که زمانی ارزشمند تلقی می‌شدند. مرکز ترک اعتیاد دی با کادر متخصص و مجرب بصورت شبانه روزی آماده درمان بیماران می باشد.

وابستگی روانی چیست ؟

وابستگی روانی عبارت است از حالتی است که در آن شخص پس از مصرف ماده احساس اقناع و رضایت می‌کند و به علاوه همراه با آن رغبت و تمایل روانی نسبت به مصرف مجدد مواد به طور دائم یا دوره‌ای ، جهت ایجاد لذت و یا اجتناب از ناراحتی دارد. این حالت روانی موثرترین عامل در مصرف مواد اعتیادآور می‌باشد و در بعضی از انواع مواد تنها عامل نگه دارنده اعتیاد است. به علاوه به عنوان نوعی شرطی شدن است که شخص یاد می‌گیرد در مواقع ناراحتی مثلاً به دنبال اضطراب ، افسردگی ، فشار روانی و یا بی‌قراری و ناآرامی به مواد پناه ببرد. مصرف مواد نیز در مواردی نقش تقویت کننده را دارد و این به تداوم مصرف کمک می‌کند.

وابستگی جسمی چیست ؟

منظور از وابستگی جسمی حالت تطابقی در شخص است که پس از مصرف مکرر یک نوع ماده اعتیادآور ایجاد می‌شود و در صورت عدم مصرف یا خنثی شدن اثر آن ، شخص دچار اختلالات شدید جسمی مثل درد پاها ، آبریزش بینی ، دردهای شدید استخوانی ، دل پیچه و مانند آن می‌شود. بهبود علایم با تجویز خود آن ماده یا دارو یا داروهای دیگری که همان خواص دارویی را داشته باشند و از همان گروه باشند ، انجام می‌شود. وابستگی جسمی عامل موثری در تقویت اثر وابستگی روانی است و در واقع جزء مسائل شرطی شدن مصرف مواد محسوب می‌شود.

تعریف ترک مواد یا ترک اعتیاد

ترک مواد به نشانه‌های رفتاری ، فیزیولوژیک و شناختی اطلاق می‌شود که هنگام قطع مصرف ماده‌ای که فرد به آن وابستگی داشته شکل می‌گیرد. نشانه‌های پدید آمده ، به ماده خاصی که مورد استفاده قرار می‌گیرد بستگی دارد و ممکن است نشانه‌هایی همچون اضطراب ، تحریک پذیری ، میل شدید به مصرف ماده ، تهوع ، سردرد ، و لرزش بدن را شامل شود. احتمالاً تمام کسانی که در این وضعیت قرار دارند به منظور کاهش عوارض ترک اشتیاق بیشتری به مصرف پیدا می‌کنند. نشانه‌های ترک یک ماده ، اغلب متضاد نشانه‌های مسمومیت با همان ماده است. به عنوان مثال مصرف آمفتامین‌ها سبب افزایش خلق و انرژی می‌شود ، اما ترک آن‌ها با کاهش انرژی و افسردگی همراه است. طول مدت نشانه‌های ترک هر ماده نسبت به ماده دیگر متفاوت است و معمولاً از چند روز تا دو هفته طول می‌کشد. به دلیل کاهش خطرات و عوارض ترک اعتیاد، با بستری شدن در مرکز ترک اعتیاد دی مراحل درمان تحت نظارت پزشک متخصص و تیم پرستاری انجام می پذیرد.

سوء مصرف مواد چیست ؟

بر اساس اظهار انجمن روانپزشکی آمریکا ، برای حالتی که فرد در اثر مصرف ماده دچار اختلال‌هایی در زندگی‌اش شده باشد اما هنوز واجد ملاک‌های وابستگی به آن ماده نشده باشد واژه سوء مصرف ( Abuse ) به کار برده می‌شود. بر این اساس سوء مصرف یک ماده خفیف‌تر از وابستگی به آن ماده است ، یعنی جنبه اجباری ندارد اما به هر حال نتایج مضر و مخرب مواد را در پی دارد.

به عبارتی دیگر سوء مصرف مواد بدین معناست که اگرچه فرد نسبت به مواد اعتیاد ندارد ، ولی آن را مصرف می‌کند. یعنی :

–  استفاده از ماده‌ای که مصرف آن غیر قانونی است.

–  استفاده از ماده‌ای که مصرف آن باعث بروز تغییرات روانی در فرد می‌شود.

–  استفاده از ماده‌ای که به خود یا دیگران ضرر می‌رساند.

مثال : مصرف تریاک در کشور ما غیر قانونی است ، پس حتی یک بار کشیدن آن سوء مصرف است. مصرف حشیش باعث به هم خوردن شعور فرد می‌شود ، پس حتی یک بار کشیدن آن سوء مصرف است.

سوء مصرف مواد معمولاً متفاوت از وابستگی به مواد است. اگر کسی به ماده‌ای وابسته نباشد یعنی هیچ یک از علائم تحمل ، ترک یا مصرف اجبار گونه را نداشته باشد ، ولی همچنان و با وجود عواقب وخیم آن به مصرفش ادامه دهد او را سوء مصرف کننده آن ماده می‌دانند. در گزارش سازمان ملل متحد سوء مصرف به معنی مصرف زیان‌بار آمده است ، یعنی الگویی از مصرف که موجب آسیب بر سلامت جسمی یا روانی شود. به عنوان مثال ، مصرف منظم یا همه روزه که در آن مصرف ماده مخدر مهم می‌شود و بیشتر اوقات با حذف سایر جنبه‌های زندگی همراه است.

عود یا بازگشت چیست ؟

عود در وابستگان به مواد مجموعه رفتارهایی است که فرد را به مصرف مجدد مواد سوق می‌دهد

در فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی ، عود واژه‌ای کلی و به معنی بازگشت به حالت قبلی یا الگوی رفتاری ابتدایی‌تر است. این واژه در زمینه‌های اخلاقی ، روانی ، جسمی و پزشکی به کار برده می‌شود ، به ویژه در مورد بیماری که بهبود یافته و مجدداً علاثم بیماری در وی ظاهر گریده است.  وابستگان به مواد ممکن است در جریان درمان دچار عود شوند. مثلاً در کسی که مواد را ترک می‌کند و مجدداً به مکان‌هایی می‌رود که از آن جا مواد تهیه می‌کرد و یا در کسانی که با دوستان معتاد خود مجدداً ارتباط برقرار می‌کنند احتمال عود بیشتر است. بنابراین ، عود در وابستگان به مواد مجموعه رفتارهایی است که فرد را به مصرف مجدد مواد سوق می‌دهد.

البته همه عوامل سیر قهقرایی یا بازگشت کوتاه مدت به رفتارهای سابق منجر به عود نمی‌شود و خطر لغزش که عبارت است از خطا ، سهو یا اشتباه ، از سیر قهقرایی نیز کمتر است. لغزش یعنی همان بازگشت ناگهانی یا یک باره به مصرف مواد لزوماً به عود منجر نمی‌شود. یکی از علل مهم لغزش ، ولع مصرف است. بعلاوه ولع مصرف نیز می‌تواند عوامل عود را تشدید کند و بدین ترتیب حلقه معیوب تکرار شود. بنابراین عود و ولع مصرف از طریق نشانه‌هایی قابل تشخیص هستند که از مدتی قبل از مصرف مجدد مواد پیش‌بینی می‌شوند. درمان مبتنی بر پیشگیری از بازگشت به افراد یاد می‌دهد که این نشانه‌های هشدار دهنده را شناسایی و کنترل کنند تا بتوانند پیشرفت آن را در مراحل اولیه متوقف سازند و فرایند بهبودی را تسهیل نمایند.

تعریف بهبودی اعتیاد یا درمان اعتیاد

واژه بهبودی اعتیاد یا درمان اعتیاد و یا در اصطلاح عامیانه ترک اعتیاد ، در مورد بسیاری از بیماری‌های جسمی به معنی بازگشت به حالت طبیعی یا سالم قبل از بیماری به کار می‌رود. بهبودی در مورد بیماری‌های روانی بستگی به ویژگی‌های شخصیتی بیمار ، موقعیت‌های اجتماعی او ، نوع بیماری و چگونگی مقابله با آن می‌تواند متفاوت باشد. هدف از بهبودی ممکن است ترک کامل و همیشگی ماده مورد مصرف ، کم کردن میزان یا دفعات مصرف و یا محدود ساختن مصرف ماده به موقعیت‌های خاصی باشد که با خطرهای شخصی و اجتماعی کمتری همراه است که این نیز خود بستگی به ولع ماده ، نگرش جامعه نسبت به آن و نیز پیامدهای منفی ناشی از مصرف دارد. بهبودی فرایندی است که بر اساس آن یک فرد نه تنها مصرف ماده را قطع می‌کند بلکه فعالانه سعی می‌کند که نوعی سبک زندگی بهنجار ، متعادل و همراه با عزت نفس سالم و روابط صمیمانه با دیگران را داشته باشد. کلینیک ترک اعتیاد دی بصورت علمی و اصولی شما را در راه درمان بیماری اعتیاد همراهی کرده و از دام این بیماری رها می سازد.