کوکائین

کوکائین به عنوان خطرناکترین و وابستگی آورترین ماده روان گرا شناخته شده در جهان است که شاید مصرف فقط چندبار آن نیز وابستگی پدید می آورد. آلکالوئیدی است که از برگ های گیاه کوکا (از گیاهان بومی آمریکای جنوبی) به دست می آید. عمر نیمه کوتاه، وابستگی آوری شدید، مسمومیت شدید، و انواع اختلالات روان پزشکی ناشی از مصرف، کوکائین را به ماده بسیار خطرناکی تبدیل کرده است. خوشبختانه مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی،  مصرف کوکائین را در ایران صفر نشان داده اند.
اما شواهدی از مصرف انفرادی ماده در کشور وجود دارد. یک قطعه کوکائین به ابعاد ۲ در ۲ میلی متر به قیمت نود هزار تومان فروخته می شود. شاید به این ترتیب هزینه چند هزار تومانی روزانه ماده مهم ترین عامل بازدارنده در گسترش مصرف آن در ایران باشد. آنچه وابستگان ماده به نام کراک یا کراک ایرانی نام می برند همان هروئین خالص است که گاه کریستال هم نامیده می شود. اصطلاح کریستال در متون روانپزشکی برای فن سايكليدين ريستال آمده است اما در عناوین خیابانی برای شیشه و هروئین خالص نیز به کار می رود.

شکل مصرف کوکائین استنشاقی، انفیه، تدخین، تزریق وریدی و زیر جلدی است.
مصرف کوکائین ممکن است با مسمومیت، دلیریوم، پسیکوز، اختلال خلقی یا اضطرابی توأم شود.

کوکایین در دمای ۸۹ درجه سانتیگراد ذوب می‌شود. املاح آن در پزشکی استفاده می‌شوند و از مهم‌ترین آنها کلریدرات کوکایین است. کوکایین همچنین یک بی‌حس کننده موضعی و ضد درد می‌باشد و بیشتر در چشم پزشکی جهت بی‌حس کردن قرنیه استفاده می‌شود.

وابستگی به کوکائین:

وابستگي رواني به كوكائين ممكن است حتي پس از يك بار مصرف به وجود آيد. كوكائين وابستگي جسمي هم ايجاد مي كند. درصد خلوص كوكائين از ۹۰ –20 % فرق ميكند. كراك (crack) نوعي از كوكائين است كه ناخالصيهای آن جدا گشته و به شكل بلور سفيد رنگ و به شدت اعتيادآور است.

مصرف کننده، کراک را چه به طریق استنشاق یا پاشیدن روی توتون و ماری جوانا و چه از راه کشیدن با پیپ استعمال کند، دیگر نمی تواند از مصرف آن خودداری کند و باید پی درپی آن را استعمال کند. خیلی سریع جذب ریه شده و به مغز می رسد و امكان بروز رفتارهاي خشن به دنبال مصرف آن بسيار بالاست. حالت تهاجمی به مصرف کننده دست داده، باعث بزرگ شدن قلب و افزایش فشار خون می شود. 

اصولاً فردی که کراک مصرف می کند، دیگر بر خود تسلط ندارد و گویا خودی خود را گم کرده است. هنگامی که سرخوشی ناشی از مصرف کوکائین کاهش می یابد در ابتدا اضطراب، خستگی، بی قراری و افسردگی ایجاد می شود و این معمولاً باعث مصرف مجدد مواد می شود.کوکائین با اثر روی CNS و شبکه سمپاتیک منجر به فشارخون بالا، انقباض عروق، تشنج و بی اشتهایی می شود. و با ایجاد انقباض عروقی قوی منجر به سکته مغزی شود.

نام های رایج:

کوکائین – coke – snow – برف – کراک – راک

راههاي مصرف:

شايعترين روش مصرف كوكائين استنشاقي است. امكان تزريق زيرجلدي و داخل وريدي هم وجود دارد. به دليل كمترشدن اثر آن به دنبال مصرف خوراكي، معمولاً از اين روش استفاده نمي شود. كراك نيز به روش تدخيني مورد مصرف واقع مي شود.
این اعتیاد موجب اختلالات جسمی و روحی شدید می‌شود. کوکایین با انتقال دهنده‌های دوپامین، نورآدرنالین و سرتونین وابستگی دارد.

آثار مصرف :
آثار مصرف كوكائين بلافاصله ظاهر و ۳۰ تا ۶۰ دقيقه بعد رفع مي شود. به همين علت افراد وابسته به كوكائين ممكن است هر نيم تا يك ساعت يك بار براي مصرف مجدد از جمع يا محل كار خارج شوند.

عوارض استفاده از کوکائین:
بیمارانی که کوکائین را ترک می کنند اصولا دچار خستگی ، احساس ملال و اختلال خواب می شوند ودرجاتی از میل به مصرف (ولع) در آنها وجود دارد وبرخی نیز ممکن است دچار افسردگی شوند.

عوارض جسماني مصرف کوکائین:

افزايش فشارخون و ضربان قلب، گشاد شدن مردمك، كاهش اشتها، اختلال درخواب. به دنبال مصرف طولاني كاهش وزن، اختلالات گوارشي، خستگي، نارسايي قلبي و كاهش نيروي جنسي بروز خواهد كرد. چنانچه بيمار به طريق استنشاقي مصرف كند در دراز مدت امكان خونريزي مكرر از بيني و  سوراخ شدن تيغه هاي بيني وجود دارد.

اثرات کوکائین بر عروق مغزی:

شایع ترین بیماری عروقی مغز در ارتباط با مصرف کوکائین انفارکتوس مغزی بدون خونریزی است.

اثرات قلبی مصرف کوکائین:

انفارکتوس های قلبی و آریتمی ها احتمالا شایع ترین ناهنجاری قلبی ناشی از کوکائین است.

عوارض رواني مصرف کوکائین:

سرخوشي، افزايش انرژي، احساس خوب بودن عمومي، توهمات لامسه به صورت احساس خزيدن حشرات زير پوست، كاهش تمركز و درابتدا افزايش نيروي جنسی ودرمصرف طولانی مدت ناتوانی جنسی، افسردگی، اضطراب، شیدایی و هذیان و جنون.
حملات تشنجی: کوکائین در بین مواد مورد سوء مصرف بیش از همه با تشنج همراه است.
مرگ: دوزهای بالای کوکائین با تشنج ، تضعیف تنفسی ، بیماری های عروقی مغز ، انفارکتوس های میوکارد ارتباط دارد که همه ی آنها ممکن است در مصرف کننده های کوکائین منجر به مرگ شود.
به دليل آثار سريع تدخين و رسيدن سريع كوكائين به مغز به دنبال مصرف كراك علائم بلافاصله  ظاهر شده، اما درعرض ۱۲ دقيقه تحليل مي رود.
کوکائین وکراک مواد مخدر محرکی هستند که تاثیری بسیار قوی اما کوتاه مدت دارند.

مصرف آنها باعث ایجاد احساس نشاط ، قدرت وهوشیاری می شود. بسیاری از کسانی که اقدام به مصرف کراک یا کوکائین می کنند ادعا می کنند که پس از مصرف احساس اعتماد به نفس ، قدرت جسمی و قدرت تمرکز ذهنی بیشتری به دست می آورند.

اثرات جسمی مصرف این مواد عبارت است از : خشک شدن دهان ،عرق کردن ،افزایش ضربان قلب و فشار خون و بی اشتهایی در دوزهای بالاتر افراد دچار اضطراب و دست پاچگی  شدید می شوند.

تاثیرات کشیدن کوکائین از راه بینی بلافاصله بعد از مصرف آغاز شده وزودتر نیز از بین می رود. مصرف دوز بالای این مواد یا تکرار مصرف همان دوز قبلی در طول یک ساعت می تواند باعث بروز اضطراب شدید. بدبینی و توهم شود. مصرف کنندگان این مواد در زمان مصرف احساس نئشگی و پر انرژی بودن کرده و بلافاصله بعد از ناپدید شدن این اثرات احساس خستگی و افسردگی می شوند. مصرف دوز بسیار زیاد می تواند باعث بروز اختلالات تنفسی و یا ایست قلبی شود.

چگونه كمك كنيم؟
علائم فیزیکی ترك كوكائين درموارد خفیف معمولا يك روز تا يك هفته طول مي كشد.
مصرف كنندگان كوكائين وابستگي رواني شديد پيدا ميكنند كه همراه با حس ولع شديد براي مصرف مجدد است. به دنبال ترك افسردگي، خواب آلودگي، تحريك پذيري و گرسنگي بروز خواهد كرد. قطع كردن تدريجي هيچ فايده اي ندارد و قطع كردن سريع به مراتب بهتر است.

بايد مصرف كننده را مطمئن كرد كه علائم افسردگي، كسالت و خستگي از عوارض طبيعي قطع كوكائين است و پس از  مدتی با درمان قطع خواهد شد.
به هرحال براي بيماراني كه علائم افسردگي شديد به دنبال قطع كوكائين پيدا ميكنند شروع داروهاي ضد افسردگي مفيد خواهد بود.
چنانچه جنون ناشي از مصرف كوكائين بروز كند بیمار بايد به سرويس روانپزشكي ارجاع شده تحت درمان های تخصصی و جدی و بستری قرار گیرد.

اثرات کوتاه مدت مصرف کوکائین:
اثرات کوتاه مدت آن مشابه آمفتامین است ولی با مدت زمان کوتاه تر، احساس افزایش انرژی، چابکی و سرخوشی را زیاد می کند. از جمله اثرات آن پس از مصرف عبارت است از افزایش ضربان قلب، نبض، تنفس، درجه حرارت بدن، فشار خون، گشادگی مردمک چشم، پریدگی رنگ، کاهش اشتها، تعرق شدید، تحریک و هیجان، بی قراری، لرزش به خصوص در دست ها، توهمات شدید حسی، عدم هماهنگی حرکات، اغتشاش دماغی، گیجی، درد پا، فشار قفسه سینه، تهوع، تیرگی بینایی، تب، اسپاسم عضله، تشنج و مرگ.در حالت قطع ماده نیز افسردگی شدید حادث می شود.
ناخالصی کوکائین خیابان اغلب موجب حساسیت و آلرژی شدید می شود که معمولاً با آب ریزش بینی و بی خوابی شدید همراه است. در مسمومیت حاد با کوکائین، فرد مصرف کننده دچار بی قراری و تشویش، هیجان، شوریدگی فکر و اختلال تنفسی می شود و ضربان، تنفس و فشار خون فرد افزایش می یابد.

اثرات دراز مدت مصرف کوکائین:
از جمله اثرات بلندمدت آن از دست دادن وزن بدن، یبوست، بی خوابی، ضعف جنسی، دپرسیون تنفسی، اشکال در ادرار کردن، تهوع، کم خونی، رنگ پریدگی، تعرق شدید، دردهای شکمی و اسهال، اختلالات در هضم و دستگاه گوارش، سردرد، لرزش دست ها، لرزش و تشنج، پریدن عضلات و سفتی آنها، هپاتیت، آب ریزش دائمی بینی، ایجاد زخم، آماس و جوش های پوستی به خصوص اطراف مخاط گوش و بینی، زخم مخاط بینی (در مصرف به صورت انفیه)، اضطراب، بی قراری، تشنج پذیری شدید، سوء ظن، گیجی، اختلالات درک زمان و مکان، رفتار تهاجمی، تحریک پذیری شدید، افسردگی، پرخاشگری، تمایل به خودکشی، توهمات و اختلال در حواس (به خصوص بینایی، شنوایی و لامسه)، افکار هذیانی، و گاهی اشتهای کاذب و سرانجام ناراحتی جدی دماغی و روانی به نام سایکوز و کوکائین.