با وجود اینکه نیکوتین ویژه گی هایی مانند تحریک کننده های دستگاه عصبی مرکزی دارد ، اما در دسته بندی مواد اعتیادآور جزو کند کننده ها به حساب می آید. نیکوتین از برگ گیاه تنباکوی سبز به دست می آید. تنباکو به مدت هزاران سال مورد استفاده انسان ها بوده است. مردمان بومی آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی نخستین کسانی بودند که گیاه تنباکو یا توتون را پرورش دادند. آن ها برگ های این گیاه را می کشیدند. کریستف کلمب در نخستین سفر خود در سال ۱۴۹۲ میلادی به آمریکا ، متوجه بومیانی شد که نوعی گیاه را به هم پیچیده و پس از آتش زدن ، دود آن را از طریق دهان می بلعند و از راه بینی بیرون می دهند و یا گیاه خشک شده را در چوب ذرت یا نی و یا مغز استخوان ریخته و از دود آن استفاده می کنند و یا مقادیر زیادی را آتش زده و دور آن به رقص و پایکوبی می پردازند.

در مورد ورود تنباکو به ایران به نظر می رسد پرتغالی های در زمان تسلط خود به سواحل جنوبی ایران این گیاه را با خود آوردند و عده ای معتقدند که تنباکو در سال ۱۵۹۹ میلادی از هند به ایران وارد شد. سیگار با نام پاپیروس از طریق روسیه تزاری وارد ایران شد. در طول قرن هفدهم تنباکو طرفداران زیادی پیدا کرد ، به طوری که برای درمان بیماری های گوناگون از ناشنوایی گرفته تا سردرد و نوسانات درجه حرارت بدن مصرف می شد. در پایان جنگ جهانی اولی به سال ۱۹۱۸ ارتش انگلستان بین سربازان خود سیگار توزیع می نمود و مصرف سیگار در مقایسته با پیپ بیشتر مورد استقبال مردم قرار گرفت.

نشانه های بالینی مصرف نیکوتین

توتون رایج ترین شکل نیکوتین است که به صورت سیگار ، سیگار برگ ، پیپ و قلیان تدخین می شود و شکل مصرف آن به صورت انفیه و جویدنی است. انفیه ، توتونی است که به صورت گرد در آمده که مردم ، بیشتر آن را با قرار دادن زیر بینی و کشیدن نفس عمیق به بالا می کشیدند. هنگامی که دود سیگار به شش ها می رسد نیکوتین به سرعت جذب دستگاه گردش خون می شود ، غلظت خون سریعاً افزایش می یاید و نیکوتین تقریباً طی ۱۵ ثانیه به مغز می رسد.

نیکوتین منجر به ترشح کاتکولامین ها می شود که آن ها هم به نوبه خود سبب فعال سازی قلبی ، عروقی و در نتیجه تسریع ضربان قلب ، افزایش فشار خون و کاهش قطر عروق خونی می شود. همچنین سبب ترشح استیل کولین ، نوراپی نفرین ، سروتونین  و دوپامین می شود. ترشح استیل کولین تا حد زیادی مسئول افزایش هوشیاری و یا برانگیختگی ناشی از نیکوتین است. افزایش سروتونین ممکن است احساس آرامش را تقوت کند. از نظر رفتاری ، اثرهای تحریکی نیکوتین موجب بهبود توجه ، یادگیری ، زمان واکنش و توانایی حل مسأله می شود. به علاوه کشیدن سیگار می تواند باعث بالا رفتن خلق یا احساس خوشی ، کاهش تنش ، کاهش اشتها و کم شدن احساس افسردگی شود.

نشانه های مسمومیت با نیکوتین

نیکوتین ماده ای بسیار سمی و اعتیادآور است. با یک سیگار معمولی متوسط ۰/۵ میلی گرم نیکوتین وارد بدن می شود و مصرف ۶۰ میلی گرم در روز قادر به ایجاد فلج تنفسی و مرگ می باشد. نشانه های مسمومیت با نیکوتین شامل تهوع ، استفراغ ، آبریزش از دهان ، ضعف ، درد شکمی ، افزایش فشار خون ، افزایش ضربان قلب ، سرگیجه ، اختلال تمرکز ، لرزش ، تعریق و کاهش حجم خواب ، حرکات سریع چشم یا خواب آر ، ای ، ام ( Rapid Eye Movement – REM ) است. مرگ عارضه اصلی سیگار کشیدن است که به دلیل برونشیت مزمن ، انواع سرطان ها ، سکته قلبی و بیماری عروقی مغز می باشد.

نشانه های ترک نیکوتین

قطع مصرف سیگار غالباً منجر به نشانگان ترک می شود ، هر چند ممکن است نشانه های خاص و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. نشانه های ترک پس از گذشت دو ساعت از آخرین سیگار مصرفی شروع می شود و معمولاً د  24 تا ۴۸ ساعت اول به اوج می رسد و ممکن است هفته ها و ماه ها دوام آورد. رایج ترین نشانه ها عبارتند از : تحریک پذیری ، نگرانی ، بی قراری ، اختلال در تمرکز و میل شدید برای نیکوتین. از دیگر نشانه های آن می توان به سردرد ، خواب آلودگی ، بی خوابی ، کاهش ضربان قلب و فشار خون ، افزایش تنش عضلانی ، افزایش خصومت و افزایش اشتها اشاره کرد. افزایش اشتها و ترس از اضافه وزن ، پس از ترک سیگار می تواند به کاهش انگیزش ترک به ویژه در زنان کمک کند. انجمن روانپزشکی آمریکا ( American Psychiatric Association – APA ) مسمومیت با نیکوتین را وجود حداقل چهار نشانه از نشانه های ذکر شده می داند که طی ۲۴ ساعت پس از ترک یا کاهش مصرف شکل می گیرد.

نظر بدهید