روان درمانی در بیماران وابسته به مواد افیونی

هر بیمار وابسته به مواد مخدر را باید در درجه اول به عنوان یک "مورد مشاوره" نگریست. در روند رشد شخصیت، لذت طلبی بیمارگونه، ضعف انگیزه ی درمان، سبک زندگی ناسالم و عوامل پیچیده ی روان شناختی و بیولوژیک درمان وابستگی مواد افیونی را بسیار دشوار می سازد.

اگر شرایط اجتماعی، فقر، بیکاری و عجین شدن وابستگی با یک فضای خاص را به مجموعه ی فوق اضافه کنیم، در می یابیم که چرا ما از هر ده بیمار، موفق به نجات یک نفر هم نمی شویم. برای موفقیت، تلاشی بیشتر و راهکاری علمی تر مورد نیاز است. به نظر می رسد بیشترین کاستی های ما استفاده از روش های روان درمانی و آموزش بیماران در مهارت هایی است که بتوانند با بهره گیری از آنها در مقابل وسوسه ی رفتار داروجویانه مقاومت کنند.

واقعیت این است که تغییر شخصیت بیمار کاری دشوار و طولانی است. بنابراین بجای سال ها انتظار برای به بار نشستن روان درمانی های عمیق و بینش گرا بر پایه اکنون و اینجا حرکت می کنیم. آنچه دنیا در این زمینه تجربه کرده و نتیجه گرفته است، استفاده از تکنیک های رفتاری است. باید به او یاد دهیم که چگونه اضطراب خود را فرو نشاند، چگونه در لحظه های وسوسه دنبال ماده نرود، از ماده بیزار شود و …

مشاور باید با بهره گیری از مصاحبه و ارزیابی اولیه، تکنیک های خاص ضروری برای هر بیمار را انتخاب نماید. باید توجه داشته باشید که تمام مددجویان "ویژه" هستند، یعنی اینکه هر کدام ویژگی ها و مشکلات خاص خود را دارند و باید به صورت انفرادی و با کمک خودشان یک برنامه درمانی خاص برایشان طراحی و اجرا شود. متاسفانه در برخی از مراکز و کمپ های ترک اعتیاد برای اکثر افراد معتاد به یک نوع ماده خاص نسخه ی یکسان پیچیده می شود و رفتارهای یکسانی با آنها انجام می شود. در صورتیکه هر فرد دارای یک شخصیت مستقل و متفاوت است که نیاز به برخورد و درمان ویژه خود است.

همکاران ما در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با توجه به میزان مصرف، مدت مصرف و شرایط فیزیکی و روانی هر فرد، نوع درمان و شرایط ویژه ای برای هر بیمار در نظر گرفته و تحت نظارت تیم تخصصی به اجرا در می آوریم تا کمترین عوارض و آسیب ها به فرد وارد شده و روند درمان اعتیاد بصورت تخصصی و اصولی پیش رود و امکان بازگشت به کمترین میزان خود برسد.

انواع روش های رفتار درمانی که برای بیماران وابسته به مواد افیونی کمک کننده هستند عبارتند از:

– آموزش رفتار خودکنترلی

– آموزش آرام سازی

– الگوسازی

– قرارداد مشروط

– حساسیت زدایی تدریجی

– بیزاری درمانی پنهان

– آموزش مهارت های اجتماعی

همه بیماران به استفاده از همه این تکنیک ها نیاز ندارند. هم چنان که برای همه بیماران پیوستن  به گروه افیونی های بی نام توصیه نمی شود. مشاور براساس نیازهای بیمار در برنامه ی درمانی خود مشخص کند که ممدجو نیازمند کدام تکنیک هاست.

تمرینات تن آرامیدگی

اضطراب، احساس منتشر و ناخوشایند و مبهم دلواپسی و تشویق است که با بعضی از علایم جسمی مانند خالی شدن سردل، تپش قلب، ناآرامی، احساس تنگی در قفسه سینه همراه می شود. گاهی اما نه همیشه اضطراب سبب روی آوردن بیمار (خوددرمانی) به آرام بخش ها و مواد مخدر می شود. آموزش تن آرمیدگی تکنیکی است که به کمک آن فرد می تواند فقط با انجام تمریناتی ساده و بدون بهره گیری از دارو آرامش یابد.

تمرینات تن آرمیدگی گاه به تنهایی درمان بخش مشکلات بیمارات است و گاه مرحله ی مقدماتی از یک برنامه دیگر است. مثلاً در تمرینات حساسیت زدایی تدریجی، قاطعیت، هیپنوز، بیمار ابتدا تمرینات تن آرمیدگی را انجام می دهد، آنگاه به مرحله دوم می رسد.

بنابراین کاربرد تمرینات تن آرمیدگی در اصل برای کاهش اضطراب است. نکته مهم که حتماً باید بدان توجه شود این است که چرا اضطراب پدید می آید؟

غالباً اجزای اجتماعی، هیجانی و شناختی پدید آوردنده ی اضطراب هستند. توجه و شناخت وضعیت هایی که بوجودآورنده ی اضطراب هستند و رفع آنها در کنار تمرینات تن آرمیدگی ضروری است. این وضعیت ها می توانند فقدان رفتار قاطعانه، ترس از طرد شدن و اعتماد به نفس پائین باشند.