ترک اعتیاد مواد مخدر

ترک کردن ( Getting Off )

بهبودی از اعتیاد نه تنها امکان پذیر است ، بلکه می تواند یکی از پرهیجان ترین سفرهای اکتشافی باشد که شخص در طول زندگی خود انجام می دهد. گذشته از دشواری ها و دردها و رنج های ضروری که لازم است برای رهایی از اعتیادها با آن ها روبه رو شد ، بهبودی می تواند دری به سوی یک زندگی لذت بخش باشد ، به طوری که هیچ تغییر دهنده ی خلق دیگری نتواند جایگزین آن شود. به عبارتی بهبودی فرصتی است برای آگاهی و دستیابی به آن جنبه هایی از "خود" که مدت هاست در تلاش برای دریافت پذیرش و تأیید دیگران طرد شده است ؛ فرصتی برای دستیابی مجدد به معنا و هدف در زندگی ؛ ایجاد روابط عمیق تر و رضایت بخش تر از گذشته و آموختن این که چه طور به خود ( شاید برای اولین بار در زندگی ) احترام بگذاریم و افتخار کنیم !

(( در ابتدا لازم است به نکته ی مهمی درباره ی مفهوم "ترک اعتیاد" یا "پرهیز از اعتیاد" اشاره کرد که باور به آن خود بخشی از تفکر اعتیاد است. حتی برخی از متخصصان ، از معتادان می پرسند : "خب ، اعتیادت را ترک کردی ؟" . اما اعتیاد مانند هر بیماری دیگر ( مثل مرض قند ، میگرن ، فشار خون و … ) قابل ترک ( یعنی رها کردن و دست کشیدن ) نیست ؛ برای مثال ، چگونه کسی که مبتلا به زخم معده است می تواند آن را ترک کند و یا از زخم معده ی خود پرهیز کند ؟!! بنابراین در این جا وقتی واژه ی ترک یا پرهیز ( یعنی دوری و اجتناب کردن ) به کار برده می شود ، منظور ترک مواد شیمیایی اعتیادآور یا ترک قمارخانه یا پرهیز از شیرینی جات و نشاسته یا پرهیز از یادآورهای وسوسه انگیز و به طور کل ، پرهیز یا ترک تغییر دهنده ی خلق است. ))

اما رهایی از اعتیاد ، به فعالیتی بیشتر از چسبیدن به راهنمایی و اندرزهای شخصی ساده ، نیاز دارد ؛ به طور اساسی لازم است زندگی خود را تغییر دهید. این بدین معنی است که چهارچوب زندگی اعتیاد خود را از هم بپاشید. به عبارتی ، نگرش خود را نسبت به خود ، آن چه که باور دارید ، آن گونه که از خود مراقبت می کندی و نحوه ی برقراری ارتباط خود با دیگران ، تغییر دهید. بنابراین با این روش به نوبه خود چهارچوب زندگی ساملمی را برای خود می آفرینید.

با انتخاب مسیر اعتیاد ، راهی را پیش گرفته اید که به نظر شما آسان ترین راه برای فرار و روبه رو نشدن با احساسات و مشکلاتی بوده است که می خواستید از آن ها اجتناب کنید. این بسیار طبیعی است. بله ، کدام یکی از ما حاضر است در شرایطی که مجبور نیست به مقابله با موانع و مشکلات بپردازد ؟ همان طوری که ملاحظه کردید مسئله این است که مسیر اعتیاد یک دور معیوب است. دوری که خود ، مسیری پرخطر و گول زننده است.

برای بهبود ، اکنون باید از این دور معیوب که با چرخیدن در آن از روبه‌رو شدن با احساسات و مشکلات فرار می کردید و خود را بی حس و کرخ می نمودیدید ، بیرون آیید و با احساسات و باورهایی که شما را در ابتدا نسبت به اعتیاد بسیار آسیب پذیر کرده بود ، روبه‌رو شوید. اما ، وقتی که شما در گیر این دور معیوب هستید ، برای خارج شدن از این دایره در ابتدا چه باید بکنید ؟ چرخیدن در این دور معیوب را متوقف کنید و اعمال گذشته را تکرار نکنید.

پس اولین هدف در بهبودی ، قطع این دور معیوب است ؛ یعنی ، باید استفاده ای که از مواد اعتیادآور ، فعالیت ها یا مردم برای بی حس و کرخ نمودن احساسات خود می برید ، متوقف شود. برای انجام این کار ، باید از دور معیوبی که شما را از افکار اعتیادی به سوی خلق و خوی منفی و همین طور به میل و رفتاری اعتیادی می چرخاند ، بیرون بیایید. بدون شکستن این دایره ی اعتیاد ، بهبود غیر ممکن است. راه رسید به بهبود با پرهیز و قطع ، کامل می شود.

تا چندی پیش بسیاری از روان درمانگران به خصوص آن دسته که با اعتیاد آشنا نبودند تصور می کردند که معتادان برای رهایی از دایره ی معیوب اعتیاد ، اول باید مشکلات روان شناختی نهفته ی خود را درمان کنند. باور آنان این بود که معتادان باید اعتماد به نفس و بینش کافی به دست آورند و از عقیده و کشمکش های درونی خود ، رهایی یابند تا اعتیادشان "علاج" شود.

پرهیز کامل ، قدم اول و لازم بهبودی است ، نه آخرین قدم

ولی حالا بیشتر متخصصان می دانند که پرهیز کامل ، قدم اول و لازم بهبودی است ، نه آخرین قدم. بازی بازی کردن با فعالیت های اعتیادی فقط وسوسه و میل به مصرف را زنده نگه می دارد و بازگشت یا عود را غیرقابل اجتناب می سازد. اما تنها عاملی که باعث فروکش کردن وسوسه می شود ، قطع مصرف و پرهیز کامل از رفتار اعتیادی است. حتی اگر گاه گاهی رفتار اعتیادی را تکرار کنید ، فکر شما چنان به انجام آن رفتار و پیامدهای آن مشغول می شود که از ایجاد تغییرات لازم برای بهبودی واقعی غافل می شوید.

اجازه بدهید برای درک بهتر این موضوع به الگوی حساسیت ( Allergy Model ) بازگردیم. اولین کاری که فرد دچار حساسیت لازم است انجام دهد ، این است که از آن چه که موجب حساسیت او می شود ، دوری کند. برای مثال ، اگر او نسبت به پر پرندگان حساسیت داشته باشد ، نمی تواند از بالش پر استفاده کند و انتظار داشته باشد که علایم حساسیت آشکار نشود. زمانی که او یاد بگیرد ، از آن چه که او را تحریک می کند ، بپرهیزد و از دست علایم حساسیت خلاص شود ، می تواند برای آماده سازی خود نسبت به مقاومت و کاهش آسیب پذیری حساسیت اقدام کند. اما ، اگر او از محرک حساسیت خود دوری نکند ، توان و انرژی او به جای این که صرف پایه ریزی بهبود دراز مدت شود ، صرف تلاش در جهت رویارویی با علایم حساسیت خواهد شد.

لزومی ندارد که پرهیز ، فرآیندی دشوار ، مصیبت آور و لجوجانه باشد. اگر در این راه بخواهید سرسختانه لجاجت ورزید و فرآیند بهبودی را با حالتی شبیه به این که مشت ها را گره کرده یا نفس را در سینه حبس کرده و یا دندان ها را به هم بفشارید ، طی کنید ، به سختی خواهید توانست در مقابل تغییردهنده ی خلق مقاومت کنید. بنابراین شما نسبت به وسوسه ی بازگشت یا عود ، فوق العاده آسیب پذیر خواهید بود.

پس برای پرهیز باید برعکس عمل کرد. به این شکل که باید در زندگی جدید خود ، راحتی و آسودگی کافی و قابل حصولی داشته باشید تا نیازی به متوسل شدن به شیوه ی زندگی گذشته ، یعنی ، استفاده از تغییردهنده ی خلق نداشته باشید. این بدان معنی است که به خود اجازه دهید از بین دیگر کارها ، ابتدا نظام حمایتی افراد ، تغییر دهنده خلق کنونی شما شود.

نکته قابل توجه این است که افراد مستعد اعتیاد تمایل دارند که به نتایج کامل و قطعی برسند و این را هم فوری و در همان لحظه می خواهند. در ابتدای بهبودی این نشانگر توقع بیش از اندازه ی شماست که زیادی می خواهید و آن را ، خیلی زود هم می خواهید. شما شاید مایل باشید بدون هیچ مشکل و تأخیری از مواد مورد نظر رها شوید و تمام مشکلات چند سال گذشته بدون درنگ حل شود و هرگز دچار وسوسه یا لغزش ( برگشت به رفتار اعتیادی ) نشوید و خیلی سریع بعد از پرهیز ، همیشه زندگی شاد و خوشی داشته باشید.

بهبودی و درمان اعتیاد ، یک روند و جریان است ؛ درست مثل دوچرخه سواری ، اسکیت روی یخ یا اسکی کردن. شما ممکن است چندین بار اعتیاد خود را کنار گذاشته باشید تا سرانجام موفق شده باشید. حتی پس از قطع رفتار اعتیادی ، به خصوص در اوایل بهبودی ممکن است دچار لغزش شوید. اما اگر مسیر بهبودی را رها نکنید و آن را ادامه دهید ، سرانجام شاهد پیشرفت خود خواهید بود و حتی از روند پیشرفت بهبود خود لذت خواهید برد. پس پذیرفتن آن چه را که در فرآیند بهبودی اتفاق می افتد ، تمرین کنید. اگر شما در اوایل پرهیز ، لغزیدید ، خیلی راحت و آسان دوباره پرهیز خود را از سر بگیرید ، خودتان را سرزنش نکنید و این بار مطمئن شوید که لازم است از نظام حمایتی خود کمک بیشتری بگیرید.

در این سری مقالات با عنوان درمان و ترک اعتیاد ، به تحلیل و بررسی موضوع درمان و بهبودی از نگاه روانشناسی می پردازیم. منبع مطالب ، کتاب "اراده کافی نیست" نوشته ی آرنولد واشتن.

فهرست این سری از مقالات به شرح ذیل می باشد :

آماده شدن : گذر از انکار

1. تصمیم به قطع مصرف و پرهیز
2. آماده رویارویی با احساس دو سو گرایانه و متضاد باشید
3. تسلیم شدن : از اعتراف تا پذیرش
4. درباره ی پرهیز یا ترک در انواع اعتیادها
5. برای خود ، هدف قابل دسترسی تعیین نمایید
6. نگاه مثبتی را نسبت به پرهیز در خود بپرورانید
7. در دام ترک تدریجی نیافتید
8. پرهیز را از افکار بیهوده ، پاک نگاه دارید
9. از هر نوع تغییردهنده ی خلق پرهیز کنید

دست به کار شوید

1. شبکه حمایتی ای را شناسایی و از آن استفاده کنید
2. از کمک های تخصصی استفاده کنید
3. خود را از تمام منابع دسترسی به مواد مصرفی و هر آن چه که یادآور آن است ، دور کنید
4. با کسانی که به نوعی مواد شما را فراهم و قابل دسترس می سازند ، قطع رابطه کنید
5. وقت خود را برنامه ریزی کنید
6. تا جایی که امکان دارد ، رویارویی با مشکلات اساسی را به حالت تعلیق درآورید

در انتظار موانع مرحله اول ابتدای پرهیز باشید

1. علایم قطع مصرف
2. وجد و نشاط
3. شفای بحران ها
4. خواب مصرف مجدد (عود)
5. وسوسه و میل شدید
6. شرطی شدن
7. آگاهی از یادآورها و برانگیزاننده ها
8. طرح ریزی برنامه و طرح عملیاتی
9. فشار اجتماعی
10. کشمکش و تیرگی در روابط خانوادگی

هم وابستگی چیست ؟

1. ویژگی های هم وابستگی